02/10/22 2359

Các loại Métiers d'Art khác nhau trong chế tác đồng hồ cao cấp

Xuất hiện trong nghành chế tác đồng hồ từ nhiều thế kỷ trước, Métiers d’Art chính là trái ngọt trong lịch sử phát triển lâu đời của ngành chế tác đồng hồ. Những kỹ thuật trang trí này được đưa vào chế tác đồng hồ như một sự điểm xuyến cho những chiếc đồng hồ, và đồng thời cũng là cách các thương hiệu đồng hồ tôn vinh kỹ nghệ chế tác thủ công truyền thống. Trong bài viết này, Boss Luxury sẽ giới thiệu đến bạn những kỹ thuật trang trí thủ công Métiers d’Art phổ biến nhất trong chế tác đồng hồ cao cấp.

GUILLOCHÉ

Guilloché là một trong những kỹ thuật trang trí phổ biến nhất hiện nay, nhưng điều đó không có nghĩa là nó dễ làm. Guilloché là một loại họa tiết trang trí được thực hiện bằng phương pháp chạm khắc rất nhỏ và được lặp đi lặp lại nhiều lần trên bề mặt của sản phẩm được trang trí với độ chính xác cao, chẳng hạn như mặt số hoặc các bộ phận của chuyển động.

Có 2 cách thức để thiết kế ra họa tiết Guilloche là thực hiện thủ công bằng tay hoặc tạo ra nhờ cỗ máy đặc biệt có dao khắc với tên gọi là Rose Engine (hay còn được gọi là máy tiện hình học). Một số loại Guilloché phổ biến nhất là Clous de Paris (hobnail), Sunburst và Tapisserie.

Breguet được biết đến là thương hiệu với những thiết kế Guilloché đặc biệt. Chính Abraham-Louis Breguet là người đầu tiên sử dụng Guilloché trên đồng hồ vào năm 1786. Ngày nay, cơ sở sản xuất Breguet sử dụng 20 nghệ nhân có tay nghề cao trong lĩnh vực Guilloché, những người làm việc trên các máy móc hiện đại và cổ điển để khắc mặt số và linh kiện bằng tay.

Ngoài ra, các thương hiệu khác cũng có mặt số Guilloché đặc biệt bao gồm Patek Philippe, Vacheron Constantin, Parmigiani Fleurier, Audemars Piguet và Girard-Perregaux.

TRANH ĐIÊU KHẮC

Khắc là một trong những công việc phổ biến nhất trong chế tác đồng hồ. Với các công cụ chuyên dụng, các nghệ nhân loại bỏ kim loại bằng phương pháp thủ công để tạo ra hoa văn hoặc hình ảnh trên mặt số, các bộ phận của chuyển động và vỏ đồng hồ.

Vacheron Constantin có những thợ khắc chuyên nghiệp tạo ra những kiệt tác độc đáo, chẳng hạn như Les Cabinotiers Grand Complication Bacchus. Vỏ của chiếc đồng hồ này có họa tiết khắc hình lá nho cùng với chùm nho làm từ hồng ngọc. Nó được làm thủ công bằng kỹ thuật chạm khắc phù điêu. Trong phương pháp này, người nghệ nhân sử dụng dao trổ để loại bỏ vàng xung quanh lá nho, để lá được nổi lên trên bề mặt vỏ. Mức độ chi tiết trên từng chiếc lá thực sự đáng kinh ngạc.

TRANH THU NHỎ

Đúng như tên gọi, tranh thu nhỏ là kỹ thuật tạo tranh thu nhỏ. Để tạo tranh thu nhỏ trên đồng hồ, các nghệ nhân sử dụng cọ siêu mịn, một số chỉ gồm một sợi lông, vẽ nên những kiệt tác trên mặt số đồng hồ. Những cây cọ này không có sẵn trong các cửa hàng, chúng được các nghệ nhân làm bằng tay cho phù hợp với từng bức tranh thu nhỏ. Họ có thể sử dụng nhiều cây cọ khác nhau trên một mặt số để ghi lại từng chi tiết tinh tế.

TRÁNG MEN

Tráng men (hay Enamel) là một trong những kỹ thuật trang trí cổ xưa lâu đời và khó thực hiện nhất trên đồng hồ, không chỉ vậy, tráng men cũng được xem là phương thức để tạo ra những mặt số đồng hồ đẹp nhất trên thế giới. Chúng có màu sắc phong phú, xuất phát từ những lớp men mỏng như giấy. Sau mỗi lớp được phủ lên, mặt số được nung trong lò nung. Men là một vật liệu mỏng manh, có nguy cơ bị nứt hoặc xỉn màu sau mỗi lần nung. Nếu điều đó xảy ra, người tráng men phải bắt đầu lại từ đầu. Vì vậy, để có một mặt số tráng men đẹp đòi hỏi tay nghề chế tác thủ công cũng như sự tỉ mỉ và khéo léo của những người thợ chế tác.

Có nhiều loại mặt số tráng men khác nhau, bao gồm Grand Feu, Fumé, Cloisonné, Champlevé, Plique-À-Jour, Flinqué và Paillonné. Mỗi loại đều đòi hỏi độ chính xác và chuyên môn cao.

Cloisonné

Kỹ thuật tranh trí men cloisonné kết hợp các thiết kế bằng vàng với lớp men đầy màu sắc. Các nghệ nhân phác thảo một họa tiết bằng cách sử dụng dây vàng dẹt, sau đó lấp đầy từng phần nhỏ bằng men màu khác nhau. Đó là công việc tỉ mỉ, tinh tế và cho ra màu sắc rực rỡ và hình ảnh sắc nét. Trong số các thương hiệu đồng hồ cao cấp, Patek Philippe là một chuyên gia về men cloissoné.

Kỹ thuật trang trí Cloisonné được thể hiện trong đồng hồ mái vòm Jazz từ bộ sưu tập Rare Handcrafts của Patek Philippe. Những chiếc đồng hồ Patek Philippe mái vòm là một trong những món đồ được tìm kiếm nhiều nhất và khó có thể bắt chước nhất trong lĩnh vực đồng hồ đeo tay

Champlevé

Kỹ thuật tranh trí men champlevé kết hợp khắc với sơn men. Đầu tiên, một nghệ nhân khắc bằng tay một thiết kế lên mặt số đồng hồ. Sau đó, một người thợ tráng men chuyên nghiệp sẽ sơn các khu vực được khắc bằng nhiều lớp men. Champlevé có hiệu ứng ba chiều, nhờ vào độ cao khác nhau của các yếu tố thiết kế được khắc.

Đồng hồ Vacheron Constantin La Musique du Temps Four Seasons là một ví dụ hoàn hảo về champlevé. Các lá men champlevé dường như nổi trên mặt nước trong khi một con cá bơi bên dưới nó

Plique-à-jour

Men Plique-à-jour là kỹ thuật tráng men thủy tinh trong đó men được áp dụng cho mặt số, tương tự như cloisonné. Đây là một kỹ thuật cổ xưa có trước đồng hồ hơn 1000 năm.

Jaquet Droz là một trong số ít nhà sản xuất vẫn sản xuất đồng hồ với mặt số tráng men plique-à-jour. Để tạo ra những mặt số tuyệt đẹp này, một nghệ nhân đã tạo ra một mặt số vàng với những khoảng trống để tráng lớp men, nung từng chiếc trong lò trước khi áp dụng lớp tiếp theo. Phần cuối cùng có lớp men màu, trong suốt với màu sắc rực rỡ, mạnh mẽ.

Đồng hồ Jaquet Droz Petite Heure Minute Smalta Clara Humming Bird là một minh chứng hoàn hảo cho kỹ thuật tráng men Plique-à-jour. Bao quanh mặt số chính là một con con chim ruồi với bảy độ xanh khác nhau được làm bằng kỹ thuật tráng men Plique-à-jour

Fumé

Moser & Cie là một chuyên gia trong việc tạo ra những mặt số tráng men fumé tuyệt đẹp này. Các mặt số này có độ dốc màu phong phú và chúng có cả màu cổ điển và hoang dã, chẳng hạn như màu xanh ngọc đậm được gọi là Mega Cool và một màu cụ thể khác có tên Funky Blue.

Đồng hồ Moser & Cie. Endeavour Centre Seconds Concept Blue Lagoon vơi mặt số tráng men fumé

Flinqué

Patek Philippe đã sử dụng kỹ thuật tráng men flinqué trên bộ đếm phút ấn tượng trên chiếc đồng hồ dành cho phụ nữ - Ref. 7040 / 250G, với mặt số bằng vàng được chạm khắc với lớp men màu xanh lam trong suốt. Điều này cho biết thêm một màu sắc tuyệt đẹp trong khi vẫn thể hiện được guilloché.

Cận ảnh mặt số tráng men Flinqué trong chiếc đồng hồ Patek Philippe Minute Repeater Ref. 7040/250G

Paillonné

Kỹ thuật tranh trí men paillonné liên quan đến việc đặt các cặp lá vàng (lá kim loại mỏng) trên mặt số tráng men. Sau khi sơn các lớp men để đạt được màu sắc đậm, một nghệ nhân áp dụng các ghép nối trong một hoa văn trang trí. Mỗi cặp đều rất nhỏ, và các nghệ nhân áp dụng chúng bằng cách sử dụng một chiếc bàn chải tinh tế chỉ gồm một vài sợi lông. Sau khi các miếng ghép đã được tạo thành, các nghệ nhân sẽ chải lên một lớp men trong.

Petite Heure Minute Paillonnée của Jaquet Droz có họa tiết hình học truyền thống trên mặt số tráng men paillonné màu xanh lam

RẬP NỔI

Kỹ thuật trang trí rập nổi cũng là một trong những kỹ thuật được sử dụng trong chế tác đồng hồ. Đây là kỹ thuật đi từ một hình 2 chiều, sử dụng phương pháp chạm, khắc, bào trên một khối vật chất để tạo nên hiệu ứng 3 chiều. Quy trình này đòi hỏi cách xử lý vô cùng tinh tế, làm phồng các chi tiết bằng kỹ thuật khắc ngòi khô, trước khi thực hiện điêu khắc hàng loạt và tạo ra hiệu ứng lập thể khác biệt.

Kỹ thuật này cũng được Vacheron Constantin áp dụng trong BST mới nhất Métiers d’Art Aérostiers với hình ảnh đặc trưng là một khí cầu tròn (được chế tạo bằng kỹ thuật pounced ornament) nổi bật trên nền trời xanh (men plique-à-jour).

Đồng hồ Vacheron Constantin Métiers d’Art Aérostiers với kỹ thuật rập trang trí Pounced Ornament tạo hiệu ứng ba chiều cho hình khí cầu trên mặt số

SƠN MÀI

Sơn mài hay Lacquer cũng là một trong những thuật ngữ thường được nhắc đến trong chế tác đồng hồ. Có hai kỹ thuật trang trí sơn mài đến từ Nhật rất được ưa chuộng đó là Sơn mài Maki-e và Sơn mài Urushi.

Maki-e

Kỹ thuật này xuất hiện cách đây khoảng 1.400 năm, chỉ họa phẩm sơn mài (urushi) lấp lánh nhờ vẩy lên bột vàng, bột bạc. Cái tên của nghệ thuật này là sự kết hợp của hai từ tiếng Nhật 蒔 (Maki) và 絵 (E). Các thợ thủ công đầu tiên quan sát các họa tiết thiết kế bằng sơn mài trên bề mặt. Sau đó, bột vàng được cẩn thận rắc lên để dính vào sơn mài, điều này giải thích cho cái tên của nghề thủ công này.

Nghệ thuật Maki-e đã xuất hiện trên BST Metiers d’Art Maki-e của Vacheron Constantin. Để tạo ra một mặt đồng hồ bằng kỹ thuật sơn mài Maki-e phải mất hàng tháng trời. Trung bình có khoảng 30 bước bao gồm các kỹ thuật phức tạp được áp dụng trên diện tích nhỏ bé của mặt đồng hồ.

Nghệ thuật Maki-e trên BST Metiers d’Art Maki-e của Vacheron Constantin

Urushi

Đây là một kỹ thuật sơn mài cổ xưa được đặt theo tên của cây sơn, nguồn cấp nguyên liệu cho sơn mài, và có số lượng rất ít. Cần 3 đến 5 năm sau khi được thu lượm, nhựa cây sơn được xử lý để đạt được chất liệu sơn mài có sức bền cao, chuyên dùng cho đồ sơn mài cao cấp. Chỉ có một số rất ít nghệ sĩ mới có thể thực hiện được kỹ thuật tinh tuyền này.

Phiên bản đồng hồ nổi tiếng với kỹ thuật sơn mài Urushi là Chopard L.U.C XP Urushi. Các mặt số của đồng hồ được thực hiện bởi Nghệ nhân Urushi Minori Koizumi và được giám sát kỹ thuật bởi nghệ nhân Kiichiro Masumaro – nghệ nhân hàng đầu trong bộ môn này và là “kho báu quốc gia” của Nhật. Với kỹ thuật sơn mài truyền thống đặc biệt của Nhật Bản tái hiện hình ảnh các con giáp trên mặt đồng hồ, L.U.C XP Urushi đã trở thành biểu tượng của nghệ thuật thủ công tinh xảo và cầu kỳ.

Đồng hồ Chopard L.U.C XP Urushi Year of Pig với mặt số sơn mài Urushi